Гутарка з мастаком і прэм'ера відэаарта "Каб любіць Беларусь"
АртКантэкст: Аляксандр, раскажы, калі ласка, як ты стаў мастаком і чаму?
А.А.: Неяк стаў! Можна сказаць, што менавіта ім я не хацеў быць. Хутчэй, цікава ўвасабляць у жыццё нейкія ідэі, што ўсплываюць у галаве, хочацца ўбачыць нешта ў навакольным свеце, што я не бачыў. Хочацца размаўляць на хвалюючыя тэмы з блізкімі па духу людзьмі, такімі ж неабыякавымі да сваёй справы. Гэта як бізнес, свая справа, толькі ў сітуацыі, калі прыбытак не на першым месцы.
АртКантэкст: Ведаю, што ты рабіў і робіш шмат розных твораў з розных і відаў, і жанраў мастацтва, дзесьці працы матэрыяльныя, як твае "Не-цацкі", дзесьці - гэта відэа ў Tik—Tok, твае "міні-ўрокі". Можа ты думаў над тым, як бы ты сам вызначыў тое, чым займаешся, твой жанр, стыль? Мне здаецца, ты мог бы быць прадстаўніком якога-небудзь новага кірунку ў мастацтве.
А.А.:Гэта дакладна не кірунак, ды і аб напрамках цяпер складана казаць. Медыум, напрамкі, стыль – гэта не тыя штукі, якія вызначаюць маю дзейнасць. Ёсць у маіх працах сваяцтва тэм, відавочна прасочваецца оптыка парадаксальнасці, абсурдызму. Напэўна, мяне можна ахарактарызаваць як новага чалавека, якога змясцілі ў нейкае асяроддзе, а яму не зразумела, чаму асяроддзе такое, такія механізмы, такія правілы. А абсурдныя моманты - гэта збоі сістэм, прасветы, якія прыадчыняюцца і іх хочацца паспець захаваць, паказаць. Таму, дарэчы, вельмі адчувальнае «адукацыйнае» адценне ў працах, гэта я нядаўна сам для сябе зразумеў.
Каментар аўтара: "Пытанне" Restart?" выкарыстоўваецца тут у двух кантэкстах: візуальна ён адносіцца да лічбавай эстэтыкі, а канцэптуальна - да працэсу вяртання да рамантызаванага мінулага. У гульнях адказ"Я не ведаю" немагчымы, а на практыцы гэтае пытанне вельмі складана ўплесці ў палітычны кантэкст, самавызначэнне і блытаніну. Стрыт-арт у Мядзелі да дня галасавання за папраўкі ў Канстытуцыю».
АртКантэкст: Ці карыстаюцца попытам твае "Не-цацкі"? Хто імі цікавіцца, набываюць іх людзі? Мне здаецца, гэты праект - выдатны прыклад фіксацыі падзей, атмасферы, настрою часу, і калекцыянеры сучаснага беларускага мастацтва павінны мець у сябе ў калекцыі хаця б адну з работ гэтай серыі.
- Так, не-цацкі, напэўна, самыя папулярныя працы з маіх ужо створаных. Цікавяцца абсалютна розныя людзі, вельмі шмат незнаёмцаў. Але тут жа складана сказаць, што яны незнаёмцы, таму што ёсць сваяцтва ў моманце разумення, чаму гэта прыкольна. Наконт калекцыянераў. Наколькі мне вядома, толькі адзін чалавек абазначаў сябе як калекцыянер і купіў цэлы бокс з не-цацкамі – калекцыянер з Вільні. Гэта быў для мяне вельмі важны момант, бо менавіта наборам, серыяй я разглядаю існаванне не-цацак. У такім выглядзе выяўляе сябе механізм разумення часу, прасторы, у якіх яны ствараліся.
АртКантэкст: Раскажы, калі ласка, больш падрабязна пра свае "Міні-ўрокі" у Tik-Tok, як яны з'явіліся? У іх ты задаеш пытанні, загадкі публіке, просіш вырашаць задачы. Як залучаецца публіка ў гэты інтэрактыў? Атрымліваеш ты тое, чаго чакаў ад праекта?
А.А.: Ідэя з'явілася ў Берліне вясной гэтага года, калі я гасцяваў у маіх сяброў. Калі месяц як я з'ехаў з Беларусі, калі навіны з Украіны напластоўваюцца адна на адно і ад кожнай становіцца ўсё больш цяжка. А за акном вясна, распускаюцца дрэвы, шмат цікавых людзей і яшчэ больш уражанняў ад новага месца. І ў нейкі момант здалося, што застаецца фіксаваць аб'ектыўныя дадзеныя ў сваёй творчасці. Напрыклад, што ў тысячы з лішнім кіламетраў ад мяне ў той момант падае бомба і памірае сям'я. Нават у гэтым апісанні быццам бы аб'ектыўнасці кіламетражу нараджаецца факт, што дадзеныя толькі хаваюцца за аб'ектыўнасцю. Гэтак жа з тысячамі «змагароў», якія з'ехалі (не кожнага асобнага чалавека са сваім лёсам і сваімі выпрабаваннямі), тысячамі мігрантаў і іншымі лічбамі, якія ўкідваюцца ў інфа поле.
Наконт уключэння - так. Гэтаму яшчэ спрыяе Tik-Tok як пляцоўка. У прагляд відэа ўцягваюцца людзі з розных краін і гарадоў, спрабуюць вырашыць задачы або мяняюць правілы, як у заданні з правільным напісаннем слоў «вайна, боль, пакуты»: хлопцы з Украіны настойвалі, што трэба пісаць боль і вайна праз «і».
АртКантэкст: А як справы ў Куратара Мастацтвазнаўцаў? Дзе ён цяпер, магла б яго мастацтвазнаўчая дзейнасць быць актуальнай у цяперашняе час?
А.А.: Ён сышоў у падполле! Часам выдае нешта, таму што я працягваю сачыць за тым, што адбываецца на радзіме. Не ведаю наконт актуальнасці, але часам ужо невыносна рабіць нешта ад яго імя, абсурд зашкальвае.
АртКантэкст: Твая астатняя праца – відэаарт "Каб любіць Беларусь". На платформе ArtContext мы робім яе прэм'еру, яна яшчэ нідзе не паказвалася. Гэтакі альтэрнатыўны гімн, у асноўным, беларусам, якія з'ехалі, спосаб аб'яднаць нацыю, наколькі я гэта бачу. У ім няма іроніі, гумару, як у многіх тваіх працах, але ёсць пэўная горыч. Як нарадзілася ідэя стварэння гэтага відэа і чаму менавіта такая форма?
А.А.: Складана пагадзіцца, што гэта гімн - вялікі гонар! У 2021 годзе я сустрэўся з адным чалавекам, пажылым фатографам, які з вялікай ахвотай падарожнічае па Беларусі і фатаграфуе тое, што западае да яго ў душу. Здымкаў у яго неверагодная колькасць! Ён у літаральным сэнсе настойвае на праглядах, тэлефануе і прыязджае ў розныя музеі і галерэі, заяўляе аб вялікім жаданні выстаўляцца. Не ведаю, як растлумачыць, але гэта стварае дзіўны эфект непатрэбнасці, нецікавасці гэтых здымкаў. Але саміх па сабе, у адрыве ад лёсу і інтарэсаў гэтага фатографа. Калі ён сказаў, што ён любіць Беларусь, у мяне неяк інакш загучала гэтая фраза і тут жа ў галаве ўсплыў радок «Каб любіць Беларусь». Прычым гэты радок з адценнем шкадавання, маўляў, «вось каб любіць яе, але...». Пазней хацелася неяк працягнуць гэтую думку і стварыць партытуру, умоўна званую «Хор для беларусаў». А цяпер гэтая ідэя пераламалася вось у такое відэа – караоке па сваёй структуры і форме.
АртКантэкст: Раскажы, дзе ты цяпер знаходзішся, чым плануеш займацца, як бачыш бліжэйшы творчае будучыню?
А.А.:Я ў Варшаве, знаёмлюся з асяроддзем, папрацоўваю над сваімі вырабамі, сустракаюся з сябрамі, катаюся на ровары і вучу мову. Стараюся не планаваць: адзін раз у 2020 годзе запланаваў з дзяўчынай паехаць з велікамі ў Гдыню на фестываль, і потым панеслася. Таму няма, ніякіх планаў, акрамя як на бліжэйшыя суткі імкнуся не планаваць. А будучыня будзе, якая - там паглядзім!
Instagram Аляксандра
"Міні-ўрокі" ў Tik-Tok
YouTube канал Аляксандра
