Звычайна, кажучы аб адоранасці дзяцей, мы адзначаем наяўнасць нейкіх рэсурсаў, якімі іх з лішкам надзяліла прырода: абсалютны музычны слых, моцны, чысты голас, фенаменальная памяць і гэтак далей. Але здараецца так, што дзіця, наадварот, нібыта „абдзелена прыродай” і яго быццё не ўпісваецца ў звыклыя рамкі сацыяльных нормаў і адукацыйных стандартаў. Такіх дзяцей не справядліва і нязграбна называюць дзецьмі з абмежаванымі магчымасцямі, і, часам, ім прыгатаваны незайздросны лёс сацыяльных ізгояў, неразуменне, абыякавасць і нават траўля з боку аднагодкаў. Ім цяжка ўладкавацца ў сваім асяроддзі, будаваць прафесійныя адносіны і канкураваць, асабліва ў тых галінах, дзе запатрабаваны вопыт камунікацыі. Збольшага гэта так, але, на шчасце, ёсць адмысловая сфера чалавечай дзейнасці, якая ў поўнай меры дае магчымасць кожнаму выпрабаваць паўнату жыцця і адчувальную прысутнасць у свеце, нават застаючыся сам-насам з самім сабой.
Гэта - тэрыторыя мастацтва! Прастора, дзе асаблівыя рысы, уласцівыя, напрыклад, аутыстычнаму характару, перастаюць быць непераадольнай жыццёвай праблемай, і наадварот, аказваюцца рэдкімі ўласцівасцямі незаменнымі ў творчай дзейнасці. Напрыклад, нейкая характэрная адасабнёнасць нібы засцерагае такіх дзяцей ад шуму ўсюдыіснай руціннай інфармацыі, ад усёй банальшчыны, псеўда каштоўнасцяў і модных звычак, якімі карыстаецца большасць, так званых нармальных насельнікаў нашага соцыума. Чалавеку творчаму падобная "iзаляцыя", як правіла, стварае ўмовы для фарміравання унікальнай асобы, пры ўсёй складанасці і супярэчлівасці яе развіцця.
Быць іншым, асаблівым - гэта такі рэдкі дар у часы цяперашняй татальнай аднастайнасці!
Максіму Лагуну зараз 16 гадоў. У яго партфоліо ўжо шмат узнагарод за шматлікія перамогі ў айчынных, міжнародных конкурсах і персанальных выставах. Яго творчая біяграфія пачалася з асваення ім прасторы арт-студыі "Wostrau", якую ён пачаў наведваць з 6-ці гадовага ўзросту.
У 12 гадоў ён прыдумаў свой першы мастацкі праект, які назваў "НАВІГАТАР МАКС". Праект "Навігатар-Макс" - гэта гісторыя чымсьці нагадвае нам вядомую драму пра Рабінзона, чалавека, які апынуўся на незаселенай выспе, і крок за крокам выбудоўвае сераду выжывання. Для Максіма яго захапленне і патрэба ў выяўленчай творчасці сталі выратавальным сродкам для стварэння сваёй ўласнай жыццёвай прасторы.
У працэсе працы над праектам Макс пільна даследуе і, нібы, скануе прастору студыі і мы раптам заўважаем, як звыклыя месцы і прадметы, знаходзяць на паперы сваю незвычайнасць, выяўляючы ўтоеную жыццёвую энергію, якую немагчыма выказаць вербальна.
Можна сказаць, што ў зазоры паміж рэальным аб'ектам малюнка і аўтарскай інтэрпрэтацыяй заўсёды адчуваецца нейкая метафізічная прысутнасць аўтара.
Дзіўная дакладнасць у адлюстраванні кожнага прадмета, кожнай дэталі, іх парадак і размяшчэнне. Так педантычна, і з душэўнай павагай малявалі ў палявых экспедыцыях мастакі-этнографы, калі для дакументацыі артэфактаў яшчэ не выкарыстоўвалася тэхніка фатаграфіі. Так паступова маляванне для Максіма стала ўнікальным інструментам пазнання, спосабам пашырэння сваіх эстэтычных перажыванняў і выхавання пачуццяў, а галоўнае - месцам сустрэчы з іншымі людзьмі.
З часам кола інтарэсаў Максіма Лагуна пашыраецца…
Якое ж сучаснае дзіця пройдзе міма сучасных тэхнічных прылад.
Відэагульні, анімацыя, кіно!
Гэта чароўнае слова - Латэрна Магіка!!! Мабыць, усё пачыналася з зачаравання фірмовымі застаўкамі вядомых кінастудый - "20th СENTURY FOХ", "Масфільм" і іншых сусветных кінабрэндаў, бо за іх фасадамі і хаваецца чароўны свет кіно!
Максім чуйна ўспрымае стылістыку старога чорна-белага кінематографа, яму падабаюцца лаканічныя вобразы савецкіх кінаплакатаў, якія ўвабралі дух авангарду пачатку мінулага стагоддзя.
Ён нават спрабуе эксперыментаваць з агучкай, аб'ядноўваючы некалькі аўдыё фрагментаў з розных фільмаў разам, каб знайсці нейкі сэнс свайму сюжэту, зрабіць сваю прысутнасць у прасторы фільма яшчэ больш адчувальнай. Максім любіць прайграваць эпізоды з любімых фільмаў, якія праглядае шматкроць, паўтараючы і інтануючы ўпадабаныя цытаты. Усе гэтыя экспромты, якія нагадваюць міні-перформенсы яшчэ раз падкрэслівалі якая расце ў ім патрэба да самавыяўлення.
І аднойчы жаданне асталявацца і зацвердзіцца ў гэтай гульнявой прасторы прыводзіць яго ў сямейны інклюзіўны тэатр, дзе ён сам ператвараецца ў ўдзельніка гэтых займальных падзей.
Вядомы французскі рэжысёр і рэфарматар Тэатра Антонен Арто сцвярджаў, што ТЭАТР-гэта сфера не літаратуры, а пачуццяў, і яго мэта – зрабіць гледача саўдзельнікам дзеянні, звяртаючыся да яго падсвядомасці.
Гэта як раз менавіта тое, што ў лішку прысутнічае ў гэтых хлопцах, акцёрах інклюзіўнага Тэатра... свабодны пераход і натуральнае парушэнне межаў рэальнага і віртуальнага, пра які разважаюць Тэатральныя людзі і зусім не цікава юным акцёрам. Мы становімся сведкамі чыстага тэатральнага дзейства, у якім акцёрскія амбіцыі прафесіяналаў падмяняюцца гранічным адкрыццём і нястрымнай гульнёй дзяцей-акцёраў і захапленнем іх самім працэсам....Так паступова нараджаецца і выспявае новы праект.
Праект з 10-ці кампазіцый пра ТЭАТР (Серыя "Маскі. Спектакль Агонь і лёд.")! Ён звернуты да тэмы музычна-пластычнай імправізацыі "Агонь і лёд". Гэта прэзентацыя мастака, які ўспрымае і адчувае тое, што адбываецца, будучы непасрэдным удзельнікам тэатральнай падзеі. У адрозненне ад папярэдніх работ з іх старанна выбудаванай графічнай канструкцыяй і шматдзетнай прапрацоўкай, паліхромных фрагментаў, персанажы гэтага праекта гранічна абагульненыя і манахромныя. Аўтар усю сваю ўвагу надае жэсту акцёраў, сцэнічнай пластыцы руху, факусуючыся на экспрэсіўнасці і выразнасці іх сцэнічных вобразаў. Хаваючыся за простымі формамі фігур ён нібы беражэ сваю энергію для свайго акцёрскага ўдзелу, там дзе адбываецца сустрэча духу малюнка і духу пластычнага Тэатра.
Карл Густаў Юнг, швейцарскі псіхіятр і педагог згадваў у сваіх працах, што амаль немагчыма даследаваць душэўны стан дзіцяці, які ў адрозненні ад дарослага чалавека не можа быць дакладным у вербальным апісанні сваіх перажыванняў…
Псіхічнае жыццё дзіцяці так бы і знаходзілася ў таямніцы, калі б не існаваў спосаб выказвання сваіх пачуццяў з дапамогай візуальнага выказвання, якое здольна прыадчыніць дзверы ў гэты свет дзіцяці і мы, дзякуючы мастацтву, адкрываем для сябе штосьці дагэтуль невядомае і важнае!
Сёння ў жыцці Макса ўсё больш новых адчуванняў, падзей ... яго можна назваць па сутнасці актуальным мастаком, прымаючы пад увагу яго творчую рэфлексію на падзеі, якія адбываюцца вакол нас. Несумненна, здольнасць чуць гэтыя інтанацыі часу ў многім сталі магчымыя дзякуючы творчай практыцы і жыватворным уплыве сям'і, блізкіх і разумелых яму людзей, якія не толькі дапамагаюць яму, але і дзякуючы яму адкрываюць для сябе штосьці новае.
Юрый Іваноў, мастацтвазнаўца, педагог
кастрычнік 2022 года
