Эксперыментальная анімацыя Генадзя Буто

Інтэрв’ю: Генадзь Буто – рэжысёр-эксперыментатар, мастак, аніматар і сторыбардыст

Генадзь Буто – рэжысёр-эксперыментатар, мастак, аніматар і сторыбардыст. Нарадзіўся ў Гродне ў 1983 годзе. Скончыў Акадэмію мастацтваў у Мінску па спецыяльнасці “Прамысловы дызайн”, падчас вучобы зацікавіўся анімацыяй. Набіўшы руку на стварэнні анімацыйных музычных кліпаў, рэкламных ролікаў і іншых візуальных формаў, пачаў здымаць свае фільмы. Працаваў класічным аніматарам, а затым рэжысёрам і мастаком-раскадроўшчыкам на поўнаметражных мультфільмах і анімацыйных серыялах буйных анімацыйных студый, у тым ліку DreamWorks. Сур'ёзна захапляецца сучасным мастацтвам і актыўна стварае эксперыментальныя фільмы. 

Ранні перыяд творчасці

Ананімка-Пантэры
Анімацыйны кліп, 2007
Тэхніка: 2D і 3D анімацыя, стоп моўшн
2:32

 

 

Каментар: Абсурдысцкі калажны кліп для ананімкі, менскага гурта Сашы Ліберзона вядомага па гурце Касіяпея. Дэбютная праца ў анімацыі

Барто - хутка ўсё е..нется! (feat.Naka і Прохар)
Анімацыйны кліп, 2008
Тэхніка: 2D анімацыя
2:45

 

Апісанне: кліп расійскай групы Барто на тэму глабальнага эканамічнага крызісу 2008 года. Барто - калектыў, які існуе на стыку жанраў электроклэш і электропанк. Выкарыстоўваючы ў якасці вытворчай сыравіны электра-саўнд 90-х, БАРТО дадае ненарматыўную лірыку з ярка выяўленым іранічным і сацыяльным падтэкстам.

Каментар: ужо 14 гадоў кліп не губляе сваёй актуальнасці, прадказваючы перманентна надыходзячы апакаліпсіс

Лядзяш (Lollipop)
Кароткаметражны мультфільм, 2009
Тэхніка: камп'ютэрная перакладка
6:34

Сінопсіс: страшная казка пра хлопчыка, які "падсеў" на лядзяш

Кэры-Мілая
Анімацыйны кліп, 2011
Тэхніка: 2D анімацыя, перакладка
3:33

Каментар: кліп натхнёны працамі мадэрнісцкага нямецкага мастака Фрыца Кана, які адлюстроўваў анатамічныя прылада чалавека ў выглядзе механічных прылад

 

Яно (It)
Кароткаметражны мультфільм, 2015
Тэхніка: камп'ютэрная перакладка
8:20

Сінопсіс: у пакоі галоўнага героя пасяляецца істота, якая яго сілкуе і адначасова забівае. Жыццё героя бурыцца і яму нічога не застаецца як змагацца да смерці з гэтай залежнасцю

 

Актуальны перыяд творчасці

Серыя "Dead Animation": 

1) 283 жабы
Эксперыментальны фільм, 2016
Тэхніка: стоп моўшн
1:14

Сінопсіс: што атрымаецца калі хутка прагартаць 283 фатаграфіі расплюшчаных жаб?

Каментар: слова " анімацыя" паходзіць ад лацінскага слова "аніма", што ў перакладзе азначае "душа", з французскага "animation" гэта "ажыўленне, адушаўленне". У фільме анімацыя літаральна выконвае сваё прызначэнне ажыўлення мёртвай прыроды.

2) 156 галубоў
Эксперыментальны фільм, 2016
Тэхніка: стоп моўшн
0:52

Сінопсіс: што атрымаецца калі хутка прагартаць 283 фатаграфіі мёртвых галубоў?

Серыя "Чорнае відэа":

1) Адбіткі (Imprints)
Эксперыментальны фільм, 2016
2:28

Сінопсіс: фільм складаецца з адзіночных кадраў з негатывамі фатаграфій. Ўспышкі фатаграфій застаюцца на нашай сятчатцы некаторы час з-за асаблівасці нашых вачэй, званай інэрцыяй гледжання. Па сутнасці гэта адбіткі мінулых падзей.

2) Адзнака (The Mark)
Эксперыментальны фільм, 2016
9:55

Сінопсіс: фільм уяўляе сабой адзін кадр з пазнакай, размешчаным у часовым прасторы працы. Глядач, які ўбачыў гэты кадр, можа лічыць што ён прагледзеў гэтую працу.

3) Відэасеанс №1
Эксперыментальны фільм, 2020   3:21

Каментар: ці так важна змест фільма? Ці можна абысціся без яго?
Патрэбен выснову ці дастаткова самога працэсу прагляду?

5) Проба #01
Эксперыментальны фільм, 2020
Тэхніка: 2D анімацыя
0:26

Каментар: абалонка прайгравальніка відэа, якая паказвае саму сябе. Экран у экране, форма аб форме, медыум аб медыуме.

6) Проба #02
Эксперыментальны фільм, 2020
Тэхніка: 2D анімацыя
0:02

Каментар: вы ўключаеце відэа, а яно выключае сябе. Цацка "Useless Box" ў відэафармаце.

7) Фільм "Х"
Эксперыментальнае відэа, 2020
0:01

Каментар: у ідэале гэта павінен быў быць фільм з аднаго кадра. Але так як мінімальная працягласць відэа на Youtube абмежаваная 8 кадрамі то фільм доўжыцца ўсяго 8 кадраў пры частаце 24 кадраў у секунду.

8) фільм-забойца
Эксперыментальны фільм, 2020
Тэхніка: 2D анімацыя
12:00:00

Каментар: фільм у літаральным сэнсе забівае час вашай жыцця. Візуалізацыя бязлітаснага плыні часу, няўмольна вядзе да смерці.

Апошняе

Кампрэсія. Лебядзінае возера
Эксперыментальны фільм, 2020
Тэхніка: found footage, апрацоўка
1:51

Каментар: эксперымент па кампрэсіі відэа і гуку да сваіх абсалютных мінімальных значэнняў.

Too Big Drawing («Занадта вялікі малюнак»)
Эксперыментальны фільм, 2021
5:14

Сінопсіс: малюнак выходзіць за межы паперы, акрэсліваючы рэальны свет

Каментар: Відэа выкарыстоўвае погляд на маляванне як спосаб даследавання свету. Аловак вывучае паверхні розных асяроддзяў ад прыроднай да тэхнагеннай, рэагуючы на іх фактуру і форму. У нейкім сэнсе гэта праца пра малюнак як жэсце мастака, што пераклікаецца з традыцыямі абстрактнага экспрэсіянізму, дзе важны не вынік, а працэс. А Відэа дакументуе гэты свайго роду перформанс.
 

One night somewhere («Аднойчы дзесьці ўначы»)
Эксперыментальны фільм, 2021
Тэхніка: 2D анімацыя

Глядзець фільм
Пароль: noir

Сінопсіс: Заблытаная гісторыя аднаго забойства без пачатку і канца

Каментар: эксперымент з памяншэннем колькасці кадраў у сцэне да яго абсалютнага мінімуму - 2 кадраў. Гэтым фільмам я вывучаў магчымасці двух кадравай анімацыі і як змяняецца ўспрыманне зацыкленай сцэны пры яе паўтарэнні. 
 

The Primitives (Прымітывы)
Эксперыментальны фільм, 2021
Тэхніка: 3D анімацыя
10:00

Сінопсіс: Няпростая жыццё простых фігур

Каментар: героі фільма найпростыя геаметрычныя прымітывы, якія, вынікаючы законам сваёй эвалюцыйнай біялогіі, у гонцы за выжыванне змагаюцца і супрацоўнічаюць адзін з адным, спрабуюць прыстасуецца да якое змяняецца непрыязна навакольнага асяроддзі. Іх характар, то ёсць функцыі вызначаюцца іх геаметрычнай формай, якая ў працэсе эвалюцыі мяняецца, змяняючы і яго. Пакуль прымітывы рухаюцца яны жывыя. Непазбежнае ўскладненне формы спачатку дапамагае ім пераадольваць перашкоды і стаць больш высокаарганізаванай фігурай, а значыць быць вышэй у іерархіі, але ў выніку прыводзіць да абезрухоўліванні.

 

Скачок
Эксперыментальны фільм, 2022
Тэхніка: 2D анімацыя
1:58

Сінопсіс: Скачок сабакі спыняецца ў сваёй вышэйшай кропцы, але статычнае малюнак працягвае жыць сваім жыццём па-за яго ўтрымання.

Адзін з апошніх эксперыментальных фільмаў рэжысёра “Too Big Drawing” (“Занадта вялікі малюнак”) атрымаў узнагароды на многіх фестывалях па ўсім свеце.

“Too Big Drawing” (“Занадта вялікі малюнак”) (2021), рэж. Генадзь Буто

ГЛЯДЗЕЦЬ ФІЛЬМ
Пароль: TBD_2022 

 "Too Big Drawing" / "Занадта вялікі малюнак" (2021) —  цудоўны сплаў дакументальнага, мастацкага і анімацыйнага кіно. Простая кампазіцыя і наратыў падштурхоўваюць да прыемнага прагляду і прымушаюць задумацца над зместам. На рахунку пяціхвіліннага эксперыменту Генадзя Буто аказаліся дзве галоўныя ўзнагароды італьянскага On The Road Film Festival —  прыз журы і прыз глядацкіх сімпатый. Роўна ў тых жа катэгорыях фільм быў узнагароджаны на беларускім фестывалі «Нефільтраванае кіно».

---

Эксперыментальная анімацыя Генадзя Буто.
Too Big Drawing

Генадзя ведаюць у кінематаграфічных колах як прафесійнага сторыбардыста – стваральніка адмысловых раскадровак пры падрыхтоўцы да здымкаў анімацыйных ды ігравых стужак. Апошнія яго праекты —  «Кашчэй. Пачатак», «Тры волаты і конь на троне», «Фінік». Таксама на яго рахунку ўдзел у распрацоўцы серыяла «Кунг-фу панда: Лапкі лёсу». Калі казаць аб аўтарскіх працах, то больш за ўсё вядомыя фільмы з антынаркатычнай тэмай «Лядзяш» (2009) і «Яно» (2015) з серыяла сацыяльнай накіраванасці «Рэ-анімацыя». Эксперыментальная анімацыя Генадзя Буто —  асобная гісторыя. Па датах стужак відаць, што з'яўляліся фільмы ўсплёскамі, з перапынкамі маўчання ў некалькі гадоў. Іх стварэнне —  цікавасць аўтара да сучаснага мастацтва, а поспех таго самага «Занадта вялікага малюнка» —  не выпадковасць, а вынік доўгатэрміновай практыкі. Прыклад таго, як цярпенне і праца прыносяць свой плён. Эксперыментальная анімацыя як алхімічнае золата —  якасць залежыць ад прадуманага злучэння тэхнічнага, гукавога, візуальнага і філасофскага складнікаў. У беларускай анімацыйнай прасторы лепш за ўсё ўмее змешваць гэтыя інгрэдыенты рэжысёр-аніматар Генадзь Буто. Пра гэта сведчаць і свежыя ўзнагароды адной з яго апошніх прац, фільма «Занадта вялікі малюнак».

У красавіку на рахунку пяціхвіліннага эксперыменту аказаліся дзве галоўныя ўзнагароды італьянскага On The Road Film Festival —  прыз журы і прыз глядацкіх сімпатый. Роўна ў тых жа катэгорыях фільм быў узнагароджаны на беларускім фестывалі «Нефільтраванае кіно». Акрамя гэтага, працы аніматара заўважылі арганізатары 23-га Міжнароднага фестывалю незалежнага кіно ў Буэнас-Айрэсе (BAFICI). Вынікам стала адмысловая аўтарская праграма паказаў. 

Пачатак творчага шляху Генадзя Буто як эксперыментальнага аніматара бачыцца ў «Панараме» (2011). Вядома, хочацца капнуць глыбей і адзначыць, што візуальныя рашэнні і тэмы ранніх прац відавочна падводзілі аўтара да эксперыментальнай сцежкі. Гаворка ў першую чаргу аб хуліганістых кліпах музычных груп «Барто» ды «Керы». Насамрэч эксперымент з «Панарамай» мог стацца першай і апошняй пробай сіл маладога аніматара. У тым жа 2011 годзе Генадзь з'ехаў з Мінска і прайшоў курс навучання традыцыйнай анімацыі на студыі «Млын». Прамысловы дызайнер па адукацыі канчаткова ператварыўся ў прафесійнага аніматара.

«Панарама» складаецца з паслядоўнага шэрагу фатаграфій. Аб'ядноўвае іх від з аднаго акна, адрознівае -- розны час сутак і поры года. Наратыў нараджаецца з тэхнічнага рашэння. Спачатку фатаграфіі змяняюць адна адну, а затым нібы пераблытваюцца — у летняй панараме з'яўляецца кавалак зімовай і гэтак далей. Паскораны хранатоп злучае часткі ў адно цэлае і раптам —  на некалькі імгненняў —  з'яўляецца новая ўнікальная прастора.

Шчыльную працу з эксперыментам рэжысёр пачынае праз некалькі гадоў, у 2016-м. Наведванне Генадзем Буто адразу дзвюх школ сучаснага мастацтва закладвае падмурак тэорыі. Першы мэтанакіраваны эксперымент – фільм «263 жабкі» з серыі «Dead Animation». У гэтай працы кожны кадр паасобку — фатаграфія мёртвай жабкі, што выклікае змешаныя пачуцці. Разам, у паскоранай перамотцы, яны складаюцца ў адну жабку-франкенштэйна, якая раптам ажывае. «263 жабкі» —  наглядная дэманстрацыя самой сутнасці анімацыі: без руху кадры ўяўляюць сабой усяго толькі калекцыю мёртвых фатаграфій. Ці схаваная тут адсылка да працы Стэна Брэхейджа «Mothlight» (1963), у якой да плёнкі былі прымацаваныя расліны і крылы матылькоў, вырашаць гледачу.

Акрамя «Dead Animation», у 2016 годзе стартуе серыя «Чорнае відэа». Рэжысёр тэстуе цярпенне свайго гледача чорным экранам у фільме «Пазнака», правярае інерцыю зроку ў «Адбітках». Некалі менавіта на такім аптычным эфекце, што задзейнічаў Генадзь Буто ў гэтых працах, анімацыйныя першапраходцы стварылі першыя аптычныя цацкі. У перспектыве тое прывяло да з'яўлення анімацыі і кінематографа.

Пасля 2016-га ў эксперыментальнай творчасці Генадзя Буто надыходзіць паўза. Пры наяўнасці ўсіх кампанентаў не хапае самага галоўнага складніка творчасці вольнага мастака — часу. Адначасова жыць і тварыць як рэжысёр-эксперыментатар і рэжысёр-сторыбардыст на замову буйных кампаній стала немагчымай задачай. Але любая паўза рана ці позна заканчваецца, і цяпер Генадзь Буто прапануе гледачам свае новыя стужкі ды крыніцы натхнення.

Вымушаная паўза не прайшла для Генадзя Буто дарэмна — ідэі захоўваліся, ствараліся эскізы. Гэта адчуваецца па тым, як вырасла колькасць і якасць ягоных эксперыментаў. Час паўплываў і на тэмы новых анімацыйных даследаванняў —  хранатоп сам стаў іх істотнай часткай.

Напрыклад, цяпер можна з упэўненасцю адказаць на пытанне, ці існуе аднасекундны фільм. Дастаткова паглядзець «Фільм “Х”» або «Пробу №2» (2020). Калі лічыце гэтыя працы занадта кароткімі, то звярніце ўвагу на «Фільм-забойцу» (2019). Абмежаванне на сэрвісе YouTube устанавіла яго працягласць — 12 гадзін.

У 2020-2021-х тэматычны акцэнт Генадзя Буто сышоў на лічбу. Час як магістральная тэма змясцілася ўглыб сэнсавай прасторы ягоных твораў. У фільме «Кампрэсія. Лебядзінае возера» аналагавае мінулае сціскаецца да аднатыпных пікселяў, прымушаючы ледзь не фізічна адчуць змену эпох, а прыклад ідэальнай постіроніі «Відэасеанс №1» усімі сіламі ўгаворвае гледача выдаткаваць свой час і даглядзець фільм да канца.

Пад пільным поглядам эксперыменту апынуліся не толькі пікселі, але таксама кадры і палігоны — усе базавыя элементы анімацыйнага жыцця. У эксперыменце «Аднойчы дзесьці ўначы» рух абмяжоўваецца двума кадрамі. Бінарнасць падкрэслівае мінімалізм і чорна-белае рашэнне. Паўтарэнне сцэн, паскарэнне дзеі ды іншыя простыя прыёмы эфектна і эфектыўна перадаюць адчуванне бессэнсоўнай трагедыі. Як і тупіковая эвалюцыя «прымітываў» —  ажылых трохмерных фігур у аднайменным фільме 2021 года.

«Too Big Drawing» («Занадта вялікі малюнак») (2021) —  цудоўны сплаў дакументальнага, мастацкага і анімацыйнага. Простая кампазіцыя і наратыў падштурхоўваюць да прыемнага прагляду і прымушаюць задумацца над зместам.

Як і ва ўсіх казачных герояў-падарожнікаў, у галоўнага героя «Too Big Drawing» ёсць важкая падстава, каб завяршыць свой бясконцы малюнак. Для гэтага ён праводзіць алоўкам лінію днём, ноччу, па сушы і па дне мора. Звычайны чалавек фізічна не здольны пераадолець такія перашкоды. Зразумела, тое, што адбываецца тут на экране, нельга ўспрымаць літаральна. Але перш чым сказаць, што гэта метафара творчасці або барацьбы з умоўнасцямі, неабходна трохі падумаць над канцэпцыяй стужкі.
Насамрэч аўтар прапануе паверыць у існаванне нейкай фігуры, якую ніхто ніколі не ўбачыць. Мы, гледачы, усяго толькі сведкі зараджэння лініі, яе шляху-прасоўвання і фінальнага аб'яднання з пачаткам, якое дае сыход у сімвалічную Бясконцасць. Усё гэта да болю асацыюецца з чалавечым жыццём.

Паслядоўнасць месцаў дзеяння паказвае на тое, што рука з алоўкам магла абагнуць зямны шар. Калі выказаць здагадку, што фігура, якую малюе герой, — круг, то тады падарожжа становіцца сакральным, бо круг і лінія — гэта геаметрыя Вечнасці, што кусае сама сябе за хвост. Затупіўшыся, агрызак алоўка вяртаецца ў пункт адліку і завяршае выдатную роўную лінію так, што знайсці месца злучэння немагчыма. Гэта наводзіць на думку, што ўсё падарожжа было ўяўным, а пераадоленыя перашкоды - выдуманымі, як і належыць у вялікай ілюзіі кіно.

Пракладваць і разгаліноўваць лінію разважанняў над стужкай можна доўга. Галоўнае не думаць, колькі можа спатрэбіцца прасторы для наступнай лініі, улічваючы, што першая ахапіла ўсю зямлю. 

Малюнак будзе сапраўды занадта вялікі.

Якія вынікі?

У эксперыментальнай анімацыі дакладна акрэсленых вынікаў няма. Бо сутнасць эксперыменту — вызначыць тэндэнцыю і даць гледачу падумаць, а не прапанаваць ужо гатовае рашэнне. З чыстым сэрцам адзначым, што ўсе вышэйпададзеныя трактоўкі фільмаў Генадзя Буто — толькі адна з магчымых версій. Пасля прагляду кожны глядач мае права і нават абавязак прапанаваць свой варыянт убачанага.

Нейкага сакрэтнага інгрэдыенту ў эксперыментальнай анімацыі няма. Проста ёй наканавана заўсёды быць вытокам новага, і нават калі з моманту стварэння эксперыменту прайшло не так шмат гадоў, яго можна зноўку пераасэнсаваць. 

Напрыканцы застаецца дадаць: глядзіце эксперыментальную анімацыю і не пераставайце думаць.